Systemy czasu pracy

System czasu pracy to mówiąc w uproszczeniu zbiór reguł normujących czas pracy w zakładzie pracy. Możemy wyróżnić następujące systemy czasu pracy:

•podstawowy

•równoważny

•w ruchu ciągłym

•przerywany

•zadaniowy

•skróconego tygodnia

•weekendowy

Podstawowy

Jest to system najczęściej stosowany. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Dla pracownika, którego czas pracy mieści się w powyższych ramach nie trzeba wprowadzać szczególnego systemu czasu pracy.

W parametrach kalendarza ustawiamy:

•Dobowa norma czasu pracy - 8

•Tygodniowa norma czasu pracy - 40

•Tygodniowa norma nadgodzin - 8

•Długość okresu rozliczeniowego - od 1 do 4

Równoważny czas pracy

Równoważny system czasu pracy występuje w trzech odmianach:

•podstawowy (do 12 godzin na dobę)

•związany z pracą przy dozorze urządzeń i pogotowie pracy (do 16 godzin na dobę)

•związany z pracą przy pilnowaniu mienia, ochronie osób, zakładowych strażach pożarnych i zakładowych służbach ratowniczych

Dzięki równoważnemu czasowi pracy można w niektórych dniach czas pracy wydłużyć, w innych zaś skrócić. Ważne jest aby w okresie rozliczeniowym średnia nie przekroczyła 8 godzin. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy od 1 miesiąca - jednak w przypadkach szczególnie uzasadnionych okres rozliczeniowy może być przedłużony do 3 miesięcy. Pamiętać należy, iż wymiar pracy w jednym dniu pracy nie może przekroczyć 12 godzin. Równoważny system czasu pracy można wprowadzić jedynie wówczas gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją.

Dozór urządzeń i pogotowie pracy

W przypadku gdy praca polega na dozorze urządzeń oraz na częściowym pozostawaniu w pogotowiu pracy, można zastosować równoważny czas pracy, w którym wymiar czasu w jednym dniu przedłużyć można aż do 16 godzin. W takim wypadku okres rozliczeniowy nie może być jednak dłuższy niż 1 miesiąc.

Pilnowanie mienia i inne

W drodze wyjątku można przedłużyć czas pracy w systemie równoważnym do 24 godzin na dobę, ale jedynie określonym kategoriom pracowników, a mianowicie:

•zatrudnionym przy pilnowaniu mienia i ochronie osób

•pracownikom zakładowych straży pożarnych oraz zakładowych służb ratowniczych

Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy od 1 miesiąca. W przypadkach szczególnie uzasadnionych może być przedłużony do 3 miesięcy.

W parametrach kalendarza ustawiamy:

•Dobowa norma czasu pracy - od 12 do 24

•Tygodniowa norma czasu pracy - 40

•Tygodniowa norma nadgodzin - 8

•Długość okresu rozliczeniowego - od 1 do 3

Praca w ruchu ciągłym

System pracy w ruchu ciągłym może być stosowany w przypadku prac, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (np. w hutnictwie). Praca w ruchu ciągłym może być stosowana ponadto w przypadku gdy nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności (np. dostawy wody). W ruchu ciągłym można przede wszystkim przedłużyć czas pracy do przeciętnie 43 godzin na tydzień. Okres rozliczeniowy nie może jednak przekraczać 4 tygodni (w programie -1 miesiąc). Po drugie maksymalnie raz w tygodniu okresu rozliczeniowego można przedłużyć czas pracy do 12 godzin.

W parametrach kalendarza ustawiamy:

•Dobowa norma czasu pracy - 12

•Tygodniowa norma czasu pracy - 43

•Tygodniowa norma nadgodzin - 8

•Długość okresu rozliczeniowego - 1

Przerywany czas pracy

Istotą przerywanego czasu pracy jest przerwa w trakcie jej wykonywania. Pracownik w trakcie jednego dnia pracuje kilka godzin, następnie ma kilka godzin przerwy, z kolei zaś znowu pracuje. Przerywany czas pracy może być wprowadzony jedynie w przypadku gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Obowiązują także pewne ograniczenia:

•przerwa może być tylko jedna

•przerwa nie może przekraczać 5 godzin

•rozkład czasu pracy uwzględniający przerwę należy ustalić z góry

Ponieważ przerywany czas pracy jest dosyć uciążliwy nie wolno go łączyć z niektórymi innymi systemami, a mianowicie: z wszystkim odmianami systemu równoważnego, z pracą w ruchu ciągłym, z systemem skróconego tygodnia pracy oraz z systemem pracy weekendowej. W zasadzie można go stosować razem z podstawowym, bo połączenie z zadaniowym nie ma większego sensu.

Parametry kalendarza ustawiamy jak dla systemu podstawowego.

Zadaniowy czas pracy

Zadaniowy system czasu pracy polega na tym, iż pracownikowi nie ustala się rozkładu czasu pracy, wskazuje się jedynie jakie zadania powinien wykonać w ustalonym wymiarze czasu pracy. Pracownik ma więc pełną swobodę w ustaleniu w jakich godzinach będzie pracował, byleby zadania zostały wykonane. Konsekwencją tego jest kodeksowe uregulowanie, zgodnie z którym dla pracowników objętych zadaniowym systemem czasu pracy nie prowadzi się ewidencji czasu pracy.

System skróconego tygodnia pracy

W tym systemie można skrócić tydzień pracy do mniej niż 5 dni w tygodniu. Skrócenie to będzie efektem przedłużenia dziennego wymiaru czasu pracy – np. pracownik będzie pracował 4 dni po 10 godzin, co daje 40 godzin tygodniowo. Taki system można wprowadzić jednak pod pewnymi warunkami:

•maksymalny dobowy wymiar czasu pracy to 12 godzin

•okres rozliczeniowy skrócony jest do 1 miesiąca

•system można wprowadzić tylko i wyłącznie na wniosek pracownika

W parametrach kalendarza ustawiamy:

•Dobowa norma czasu pracy - 12

•Tygodniowa norma czasu pracy - 40

•Tygodniowa norma nadgodzin - 8

•Długość okresu rozliczeniowego - 1

System weekendowy

System weekendowy jest odmianą systemu skróconego tygodnia i polega na tym, że pracownik wykonuje pracę jedynie w piątki, soboty, niedziele i święta, a zatem można przedłużyć dobowy wymiar czasu pracy. Ograniczenia pokrywają się z poprzednim systemem:

•maksymalny dobowy wymiar czasu pracy to 12 godzin

•okres rozliczeniowy skrócony jest do 1 miesiąca

•system można wprowadzić tylko i wyłącznie na wniosek pracownika

Parametry kalendarza ustawiamy jak dla skróconego tygodnia pracy.